Sıfatlar

Varlıkların durumlarını, renklerini, biçimlerini, sayılarını, sıralarını, yerlerini belirten sözcüklere sıfat denir.
Sıfatlar, isimlerden önce gelir ve isimlerle birlikte kullanılırlar

Bir sıfatla ismin oluşturduğu sözcük grubuna sıfat tamlaması denir.

Sıfatlar görevleri bakımından iki ana kısma ayrılır:

I. NİTELEME SIFATLARI:
Varlıkların durumlarını, renklerini, şekillerini belirten sıfatlara niteleme sıfatı denir.
ÖRNEK:
Hasta adam »»»» Durumunu belirtir.

Kırmızı elma »»»» Rengini belirtir.
Yuvarlak masa »»»» Şeklini belirtir.
NOT: Cümle içerisinde, niteleme sıfatı olan sözcüğü bulmak için isme " nasıl " sorusunu sorarız.

II. BELİRTME SIFATLAR:
Varlıkları işaret ve soru yolu ile belirten, onların yerlerini, sayılarını bildiren sıfatlardır.
Belirtme sıfatları dört çeşittir:

1. İşaret sıfatı
2. Soru sıfatı
3. Sayı sıfatı
4. Belgisiz sıfat
1. İşaret sıfatı:
Varlıkların yerini işaret ederek belirten " bu, şu, o " sözcüklerine işaret sıfatları denir.
" bu, şu, o " sözcüklerine ek olarak " öteki, beriki " sözcükleri de işaret sıfatı olarak kullanılırlar.
Ayrıca " -ki " ve " -deki " ekleri ile türetilmiş olan sıfatlar da işaret sıfatı olarak kabul edilir. Buna sıfat yapan veya sıfat türeten "-ki " de denir.
ÖRNEK:
Bu kalem
Şu pencere
O araba
Öteki çocuk
Beriki bisiklet
Dolaptaki elbise
Beriki dağ
Öteki kitap
Yoldaki araba
NOT: İşaret sıfatı olan " bu, şu, o, öteki, beriki " sözcükleri tekil ve yalın olarak kullanılırlar. Aksi halde sıfat olmazlar.
2. Soru sıfatı:
Varlıkların yerlerini, durumlarını, sayılarını soru yolu ile belirten sıfatlardır.
ÖRNEK:
Nasıl çocuk
Hangi okul
Kaç para
Kaçar elma
Kaçta kaç pasta
Kaçıncı çocuk
Ne biçim böcek
Ne tür bitki
Ne çeşit meyve
Ne kadar karpuz
Neredeki ev
3. Sayı sıfatı:
Varlıkların sayılarını, sıralarını, eşit miktarlarını ve eş parçalarını belirten sıfatlardır.
Sayı sıfatları dört çeşittir:

a) Asıl sayı sıfatları
b) Sıra sayı sıfatları
c) Üleştirme sayı sıfatları
d) Kesir sayı sıfatları

a) Asıl sayı sıfatları:
Varlıkların sayılarını tam sayılarla ( 1, 2, 3, 4... ) belirten sıfatlardır.
ÖRNEK:
Bir araba
İki elma
Üç silgi
Yirmi kilometre
Beş düzine yumurta
On sayfa
NOT: Asıl sayı sıfatı olan sözcüğü bulmak için isme " kaç, ne kadar " sorularından birini sorarız.

b) Sıra sayı sıfatları:
Varlıkların sıralarını belirten sıfatlardır.
Asıl sayı sıfatlarına " -inci " eki getirilerek yapılır.

ÖRNEK:
Birinci araba
Onuncu ev
Yirminci kilometre
Yirmi birinci yüzyıl
NOT: Sıra sayı sıfatı olan sözcüğü bulmak için isme " kaçıncı " sorusunu sorarız.

c) Üleştirme sayı sıfatı:
Varlıkların eşit sayılarda pay edildiğini, üleştirildiğini gösteren sıfatlardır.
Asıl sayı sıfatlarına " -er, -ar " eklerinden biri getirilerek yapılır.
ÖRNEK:
Sekizer kalem
Dokuzar silgi
Altışar elma
İkişer kavun
NOT:Sesli harf ile biten sayılarda, sayı ile " -er, -ar " ekleri arasına " ş " kaynaştırma harfi girer.
Üleştirme sayı sıfatı olan sözcüğü bulmak için isme " kaçar " sorusunu sorarız.

d) Kesir sayı sıfatı:
Varlıkların eş parçalarını belirten sıfatlardır.
Kesir sayı sıfatları bir varlığın kaç eş parçaya ayrıldığını ve bu eş parçalardan kaç tanesinin belirtilmek istendiğini anlatır.
Cümle içerisindeki isme " kaçta kaç" sorusu sorularak bulunur.
ÖRNEK: Sekizde bir karpuz.
Onda üç elma
Yüzde yetmiş faiz
Dörtte bir pasta
e) Topluluk sayı sıfatı:
Topluluk anlamı taşıyan sıfatlardır.
ÖRNEK: İkiz çocuk
Üçüz bebek

4. Belgisiz sıfat:
Varlıkları tam olarak değil de aşağı yukarı, yaklaşık olarak, şöyle böyle belirten sıfatlardır.
ÖRNEK: Biraz süt
Birkaç çocuk
Birçok insan
Birtakım kuşlar
Her anne
Başka gün
Herhangi bir konu
Hiç bir zaman
Beş on defter
Üç beş ay
Bütün yıl
Bir gün
NOT: " Bir " sözcüğü:
a) "Bir tane" anlamında kullanılmışsa asıl sayı sıfatıdır.
b) "Herhangi bir" anlamında kullanılmışsa belgisiz sıfattır.
ÖRNEK:
Manavdan bir karpuz aldım.
A.sayı sıfatı
Bir gün size geleceğim.
Belgisiz sıfat
Bir yaz akşamı güneş erken batmıştı...
Belgisiz sıfat